De socialistische vakbond wijdt een nummer van zijn magazine aan de fiscale maatregelen die in de nota van formateur Bart De Wever worden overwogen. Het ABVV ziet hierin een herhaling van wat de regering-Michel eerder al deed met de tax-shift: met de ene hand iets geven om het met de andere hand weer af te pakken. De ABVV-voorzitter vreest dat de fiscale plannen van de toekomstige Arizona-regering niets extra zullen opleveren voor wie het echt nodig heeft, namelijk de lage lonen.
“We vrezen voor een vergelijkbaar scenario als wat we ten tijde van de Zweedse regering hebben meegemaakt,” zegt een ongeruste Thierry Bodson (ABVV). “Met de ene hand iets geven om het met de andere hand weer af te pakken.” De voorzitter van de socialistische vakbond legt uit: als Arizona er komt, is er de belofte om de koopkracht van de Belgen op twee manieren te verhogen: enerzijds door het nettoloon te verhogen zonder aan het brutoloon te raken, en anderzijds door de belastingen op arbeid te verlagen via de personenbelasting. Het ABVV was er snel bij om deze beloftes af te toetsen. En ze meteen ook te weerleggen in het magazine De Nieuwe Werker dat begin deze week onder de leden en in de bedrijven werd verdeeld.
Nettoloon verhogen maar brutoloon niet? Onmogelijk!
De eerste piste van de partijen in de mogelijke federale coalitie is om het nettoloon te verhogen zonder aan het brutoloon te raken, via een verlaging van de bedrijfsvoorheffing. Een win-winsituatie waardoor een werknemer meer kan verdienen zonder dat de loonmassa van het bedrijf te veel stijgt (en het de werkgever dus iets kost). “Dat is niet mogelijk voor mensen met een laag loon,” antwoordt Thierry Bodson. Enerzijds voor wie deeltijds werkt, want er wordt geen voorheffing ingehouden op hun loon, en anderzijds voor voltijdse werknemers met een loon dat dicht bij het minimumloon ligt. Zo betaalt iemand zonder kinderen die het minimumloon (€ 2.070,48) krijgt, een voorheffing van € 110,57. Maar als die werknemer een of meer kinderen ten laste heeft, wordt er een belastingvermindering toegekend. Met één kind bedraagt de voorheffing nog maar € 61,57 en met twee kinderen wordt deze helemaal door de belastingvermindering weggewerkt. “Een kwart van de Belgische werknemers werkt evenwel deeltijds,” voegt Thierry Bodson eraan toe. “Als we bij die 25% de voltijdse werknemers optellen die minder dan € 2.300 bruto verdienen, d.w.z. tussen 10% en 15% van de werknemers, krijgen we één werknemer op drie waarop de maatregel niet van toepassing is. Ze beloven deze mensen dingen die niet te realiseren zijn.”
Fiscale truken van de foor
Een andere maatregel uit de formateursnota is de verhoging van de belastingvrije som. Anders gezegd, het deel van het belastbaar inkomen dat aan 0% wordt belast. Momenteel bedraagt dit € 10.500. Stel dat de Arizona-coalitie dit verhoogt naar € 15.500, het equivalent van het leefloon, zou de winst € 1.168 op jaarbasis bedragen voor mensen met een voltijds maandloon van minder dan € 1.750. En € 1.320 voor alle andere belastingbetalers, zo berekent het ABVV. Dus ongeveer € 110 per maand voor de meeste belastingbetalers, volgens de voorzitter van de socialistische vakbond.
Die dit nochtans boerenbedrog vindt. Want door een hele reeks maatregelen om dit te compenseren, zal de koopkracht van de Belgen dalen. Allereerst is er de verhoging van de btw: zo zou voor producten die nu aan 6% worden belast, een verhoging naar 9% gelden. Op basis van gegevens van Statbel, dat de consumptie van gezinnen analyseert, raamt het ABVV de gemiddelde impact op het gezinsbudget op € 116 per jaar (iets minder dan € 10 per maand) per persoon of € 254 per jaar per huishouden. Door deze stijgende prijzen zal ook de inflatie sneller oplopen (met 0,3% volgens de vakbond). En dan zou de regering in de verleiding kunnen komen om de overheidsfinanciën en het concurrentievermogen van de bedrijven te beschermen door een nieuwe indexsprong door te voeren.
Daar bovenop komt ook nog de afschaffing van het huwelijksquotiënt, waarmee gehuwde of samenwonende koppels een deel van het hoogste belastbare inkomen van het gezin konden verrekenen op het laagste, wat de belastingdruk verlichtte. Dit heeft betrekking op zowat 500.000 huishoudens. “Hierdoor zullen koppels waarvan een van de partners deeltijds werkt of werkloos is, € 125 tot € 150 per maand verliezen,” zegt Thierry Bodson. Met andere woorden, werkende gezinnen die het al moeilijk hebben.
Bovendien zal de hervorming van de overuren, van werken op zon- en feestdagen en van nachtwerk de betrokken werknemers ongeveer € 150 per maand kosten, aldus de vakbond. Als tot slot het aandeel van energie- en aardolieproducten in de gezondheidsindex wordt verlaagd, zal dit de verhoging van de btw op gas en elektriciteit en de geplande invoering van een CO2 -taks (voor verwarming en vervoer, om te voldoen aan een Europese verplichting) neutraliseren. De prijzen zullen wel degelijk stijgen, maar dit zal ervoor zorgen dat de lonen later worden geïndexeerd en niet in verhouding staan tot de stijgende kosten voor levensonderhoud.
“De mensen worden bedot,” klaagt de vakbondsman aan. “Sommigen zullen misschien een deel van de € 250 extra koopkracht behouden, maar anderen zullen alles kwijtraken.”
Verspilling van overheidsgeld
De socialistische vakbond kan zich wel vinden in een koopkrachtverhoging voor de gezinnen met de laagste inkomens, maar staat kritisch tegenover de methode die de formateur en zijn onderhandelingspartners hanteren. Het ABVV heeft de verschillende scenario’s van Arizona geanalyseerd: de verhoging van de belastingvrije som, de verbreding van de 25%-schijf tot € 28.000 belastbaar inkomen, de optrekking van de 50%-belastingdrempel tot € 80.000 per jaar.
Wat de belastingvrije som betreft, “is het verhogen ervan een goede maatregel,” geeft Thierry Bodson toe. “Maar als de hervorming € 10,2 miljard kost, dan is dat omdat iedereen bedeeld wordt. Iemand die € 10.000 of € 15.000 bruto per maand verdient, profiteert er evenveel van als iemand die € 2.000 verdient.” Hetzelfde geldt voor de verbreding van de 25%-belastingschijf, wat een belastingvoordeel oplevert tot € 1.960,20 op jaarbasis: ook de hoogste lonen genieten hiervan.
Tot slot heeft de optrekking van de laatste belastingschijf (50%) naar € 80.000 belastbaar jaarinkomen enkel effect voor lonen boven € 4.500 bruto per maand, met een plafond van € 1.710,72 aan belastingvoordeel zodra de belastingbetaler € 7.500 bruto per maand verdient. Als we dus deze drie maatregelen samentellen, krijgt een werknemer die € 1.500 per maand verdient een jaarlijkse belastingteruggave van € 1.168,83, terwijl iemand met een loon van € 15.000 een belastingverlaging krijgt van € 4.991,63 per jaar.
Ten slotte merkt het ABVV op dat door een algemene belastingverlaging de opcentiemen die door de gemeenten en gewesten geïnd worden, verhoudingsgewijs evenveel minder zullen opbrengen. En als zij besluiten (daar waar dit nog mogelijk is) om de opcentiemen te verhogen, zal dit de belastingen met minstens een paar honderd euro per jaar doen stijgen.
Fiscale alternatieven
Het ABVV doet enkele tegenvoorstellen om de kost van deze fiscale cadeaus te verlichten en een btw-verhoging te vermijden. “De eerste manier is om de 55%-belastingschijf opnieuw in te voeren voor inkomens die overeenkomen met een brutoloon van € 8.750,” stelt de vakbondsman. “Dat zou 2 miljard extra inkomsten opleveren.” Dus voorstander van nog méér belastingen? “Voor een loon van € 10.000 bruto per maand betekent dit een belastingverhoging van € 411,92 per jaar,” glimlacht Thierry Bodson.
“De tweede oplossing is om de belastingvrije som te verhogen naar € 15.500, maar om die geleidelijk weer te verlagen vanaf € 4.000 bruto per maand tot € 10.000 bruto.”
Werklozen en gepensioneerden, de grote verliezers
Het ABVV waarschuwt dat niet iedereen zal winnen bij de belastinghervorming die Arizona voor ogen heeft. Zo zal wie langer dan een jaar werkloos is, zijn of haar huidige belastingvermindering verliezen.
En dat zullen niet de enigen zijn: de hoogste pensioenen - vooral van ambtenaren - zullen ook niet meer volledig kunnen genieten van dit voordeel. Dit zou de staat zo’n € 450 miljoen moeten opleveren. Bovendien zullen gepensioneerden, die al een belastingvrije som van € 19.000 genieten, buiten de scope van de verhoging hiervan vallen. Zij zullen dan weer wel de verhoging van de btw op verschillende producten voelen (zie punt 2).
De vakbond heeft een aantal simulaties uitgevoerd. Zo zal een kaderlid met een brutopensioen van € 3.094 en een nettopensioen van € 2.268 per maand € 250 per jaar verliezen. Een leerkracht - € 3.145 bruto en € 2.291 netto - zal per jaar € 235 aan pensioen inleveren. Tot slot zal een Vlaamse leerkracht nog harder worden getroffen omdat de gewestregering nog bijkomende maatregelen voorziet: voor een maandinkomen van € 2.510 netto zou hij of zij € 387 per jaar kunnen verliezen.